Gıda üretimi, titizlik ve dikkat gerektiren bir süreçtir. Türkiye’de gıda üretimi ve satışı yapmak isteyen işletmeler için alınması gereken belgeler ve izin süreçleri, sağlık, güvenlik ve kalite standartlarını sağlamak adına büyük önem taşımaktadır. Bu yazıda, gıda üretim ve satış belgesi alma süreçlerini ve bu süreçlerde dikkat edilmesi gereken hususları inceleyeceğiz.
Gıda Üretim İzin Belgesi Nedir?
Gıda Üretim İzin Belgesi, gıdaların üretilmesi ve tüketilmesi aşamasında kontrol edilmesini sağlayan, ürün gruplarını imal eden iş yerlerinin, imalata başlamadan önce almak zorunda olduğu resmi bir belgedir. Bu belge, işletmelerin ürettikleri gıdaların bileşimlerinin kaydedilmesini ve bakanlık onayının alınmasını gerektirir.
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 30 uncu maddesinde “Onaya tâbi işletmeler için, faaliyete geçmeden önce Bakanlıktan onay alınması zorunludur.” hükmü yer almaktadır. Yine aynı kanunun tanımlar başlıklı 4 üncü maddesinde, Onay; “Bu Kanun kapsamında onayı zorunlu olan faaliyetler ve ürünler için Bakanlıkça verilen izin veya ruhsatı” şeklinde tanımlanmıştır.
Onayı zorunlu faaliyetler; Bakanlığımızca 17.12.2011 tarih ve 28145 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik ile belirlenmiştir.
Detaylı bilgi için TARIM ve Orman Bakanlığı resmi internet sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
https://istanbul.tarimorman.gov.tr/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=6
Gıda üretim izni, gıda üreten işletmelerin, üretecekleri ürünleri ve markaları, her bir ürün için tescil ettirmeleri gereken bir izin belgesidir. Üretim izin belgeleri, üzerinde gerçek veya tüzel kişilerin bilgileri, marka, adres ve faaliyet konusu gibi detayları içerir ve üretilen her bir ürün için geçerlidir. Ancak bu bilgilerden herhangi biri değiştiğinde, belge geçerliliğini yitirir.
Gıda üretim izni almak isteyen işletmelerin öncelikle yetkili kurumlardan “işyeri açma ve çalışma ruhsatı” alması gerekir. Daha sonra ise “çalışma izni ve gıda sicili” almak için başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Üretim izni için gerekli belgeler üç ayrı dosya halinde hazırlanır ve ilgili ücretin ödendiğine dair makbuz ile birlikte Tarım İl/İlçe Müdürlüklerine teslim edilir. Başvuru dosyası müdürlük aracılığıyla Bakanlığa iletilir ve Bakanlık, başvuruyu en geç 30 gün içerisinde inceler.
İnceleme sürecinde, Bakanlık gıda kontrollerinden oluşan bir ekiple ürünü, üretime uygunluk açısından kontrol etmek üzere gönderir. İşyeri yetkilisi, ön üretim izni alınan ürünlerin üretimine başladığında durumu Bakanlığa bildirir. Bakanlık denetiminde üründen numune alınır ve laboratuvara gönderilir. Ürünün analizleri sonucunda düzenlenen rapor, başvuru belgelerine uygunsa, ürün için üretim izin belgesi verilir.
Bakanlıkça verilen üretim izin belgelerinin geçerlilik süresi 10 yıldır ve bu sürenin sonunda işyerleri, izin belgelerinin yenilenmesi için Bakanlığa başvurmak zorundadır. Her bir marka için ayrı ayrı düzenlenen üretim izin belgeleri, işletmelere üretim sürecinde yasal bir teminat sağlar.
GIDA ÜRETİM İZNİ İÇİN GEREKLİ OLAN BELGELER
Türk Gıda Kodeksi’nde tanımı yapılarak ürün tebliği yayımlanmış gıdalar için üretim izni başvurusu yapan işletmeler;
1.Dilekçe
2.Gıda Sicil Belgesinin noter onaylı sureti
3.Sorumlu yöneticinin noter onaylı sözleşmesi, noter onaylı diploma örneği ve işyerinde sorumlu yönetici olarak çalıştığına dair meslek odasından alacağı belge (meslek odası olmayanlardan istenmez.)
4.Marka tescil belgesi (marka adı yazılabilmesi için Türk Patent Enstitüsü’ne başvurduğuna dair belge ve emtia listesi)
5.Türk Gıda Kodeksi’ne uygun etiket örneği
6.Beyanname
Ürün tebliği yayımlanmamış gıdalar için üretim izni başvurusu yapan işletmeler;
1.Dilekçe
2.Gıda Sicil Belgesinin noter onaylı sureti
3.Sorumlu yöneticinin noter onaylı sözleşmesi, noter onaylı diploma örneği ve işyerinde sorumlu yönetici olarak çalıştığına dair meslek odasından alacağı belge (meslek odası olmayanlardan istenmez.)
4.Marka tescil belgesi (marka adı yazılabilmesi için Türk Patent Enstitüsü’ne başvurduğuna dair belge ve emtia listesi)
5.Üretilecek ürünün bileşen listesi ve bileşen miktarı
6.Üretim teknolojisi, üretim akış şeması
7.Türk Gıda Kodeksi’ne uygun etiket örneği
Gıda Üretim İzni Alma Sürecinini Genel anlamda kısaca özetleyecek olursak;
- Yerel Ticaret Odası Üyeliği: İlgili üreticilerin yerel Ticaret Odası veya Ticaret ve Sanayi Odası’na üye olmaları gerekmektedir. Bu, işletme kaydını yaptırmak ve işletme sicil belgesi almak için gereklidir.
- Belediye İzinleri: İşletme, faaliyet göstermeyi planladığı bölgenin belediyesi veya il özel idaresine başvurarak işletme açma ve çalışma izni almalıdır.
- İl Tarım ve Orman Müdürlüğü İle İletişim: Tarım ürünleri ile ilgili üretim yapılacaksa, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile iletişime geçilerek gerekli izinler alınmalıdır.
- Marka Tescili: Ürünlerin markalaşması ve tescillenmesi için Patent, Marka ve Tescil Kurumu’na başvurarak marka tescili yapılmalıdır.
- Onay Süreci: Gıda işletmeleri, İl Tarım ve Orman Müdürlüğüne başvurarak onay almalıdır. Onayın zorunlu olduğu faaliyetler, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik’de belirtilmiştir.
- Başvuru ve Denetim: Başvuru ve Beyanname Formu doldurulmalı, gerekli belgeler eklenmeli ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından denetim yapılmalıdır.
- Onay Belgesinin Alınması: Başvuru süreci ve denetim başarıyla tamamlandıktan sonra, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından onay belgesi verilir.
Sürekli Dikkat Edilmesi Gereken Konular:
- Hijyen ve Güvenlik Standartları: İşletme, üretim tesislerinin hijyen ve güvenlik standartlarına uygunluğunu sağlamalıdır.
- Ürün Analizleri ve Kontroller: Üretilen gıda ürünleri, düzenli olarak laboratuvar testlerine tabi tutularak güvenli ve kaliteli olduğunu kanıtlamalıdır.
- Belgelerin Güncelliği: İlgili belgelerin düzenli olarak güncellenmesi ve yasal süreçlere uygunluğunun sürekli olarak kontrol edilmesi önemlidir.
Gıda üretimi ve satışı yapmak isteyen her işletme, Türkiye’deki regülasyonlara ve standartlara dikkat etmeli ve bu süreçte gereken adımları titizlikle uygulamalıdır. Bu, hem işletmenin yasal olarak korunmasını sağlar hem de tüketicilere güvenli ve kaliteli ürünler sunar.